Ο καθηγητής του ΑΠΘ, που συνέλαβε την ιδέα να περάσει από τη θεωρία (του marketing) στην πράξη της διάθεσης αγροτικών προϊόντων, αναλύει πώς και γιατί ανεβαίνουν οι τιμές.
Η Ιστορία μας διδάσκει ότι στα δύσκολα ενεργοποιούνται και αναδεικνύονται ταχύτερα οι αρετές των Ελλήνων (αλληλεγγύη, ανθρωπιά) κ.λπ.
Ετσι, σ' αυτήν την περίοδο της οικονομικής κρίσης που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ανεργία, περικοπές μισθών και συντάξεων, και συνεπώς σημαντική μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, εμφανίστηκαν αρκετές ομάδες ευαισθητοποιημένων πολιτών (με μεγαλύτερη αυτή της Κατερίνης), που φέρνουν σε επαφή τους παραγωγούς με τους καταναλωτές.
Στο πνεύμα αυτό, και μέσα στα πλαίσια του μαθήματος «Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων» που διδάσκω στους μεταπτυχιακούς φοιτητές της Γεωπονικής Σχολής ΑΠΘ, αναλήφθηκε η πρωτοβουλία να οργανωθεί η άμεση διάθεση της πατάτας Νευροκοπίου και Βροντούς στην τιμή παραγωγού, δηλ. 25 λεπτά το χλγρ. ή 5 € η συσκευασία των 20 κιλών. Το εγχείρημα επέτυχε πλήρως. Η ενημέρωση έγινε από ειδική ιστοσελίδα του ΑΠΘ. Την πρώτη μέρα, Πέμπτη 1-3-2012, είχαν παραγγελθεί πάνω από 50 τόνοι πατάτας. Την Παρασκευή διατέθηκαν 24 τόνοι πατάτας, την 2η ημέρα (Σάββατο) 22, την 3η ημέρα (Δευτέρα 5/3) 50 τόνοι, την Τρίτη 27 τόνοι, την Τετάρτη 27 τόνοι και την Πέμπτη 50. Από σήμερα αρχίζει η διάθεση χωριστά σε κάθε δήμο σε συνεργασία με την αντίστοιχη Δημοτική Αρχή. Ετσι το Σάββατο στον Δήμο Παύλου Μελά στον Οικισμό Νικόπολη θα διατεθούν 75 τόνοι, την Κυριακή 11-3 θα διατεθούν στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης 25 τόνοι και τη Δευτέρα 12-3 στην Καλαμαριά 50 τόνοι και έπεται συνέχεια.
Το λεγόμενο κίνημα της πατάτας γεννήθηκε προφανώς από την αναγκαιότητα να αγοράζουν οι καταναλωτές αγροτικών προϊόντων (π.χ. πατάτα, ελαιόλαδο, ρύζι κλπ.), που είναι αγαθά πρώτης ανάγκης για τη διατροφή τους, σε όσο το δυνατόν χαμηλότερες τιμές, για να μπορέσουν έτσι με ορισμένα χρήματα να αγοράσουν μεγαλύτερες ποσότητες ή τις ίδιες ποσότητες με λιγότερα χρήματα.
Αυτός είναι ένας από τους κύριους στόχους του επιστημονικού κλάδου του Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων, δηλαδή όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σμίκρυνση του ανοίγματος ψαλίδας τιμών, έτσι ώστε να επωφεληθούν και οι παραγωγοί πουλώντας το προϊόν τους σε λίγο υψηλότερη τιμή από εκείνη που αγοράζουν οι έμποροι και οι καταναλωτές να αγοράζουν το ίδιο προϊόν σε όσο το δυνατόν χαμηλότερη λιανική τιμή, ώστε τα χρήματα που θα περισσέψουν να αγοράσουν και άλλα αγαθά για τις ανάγκες της οικογένειας.
Βέβαια, με το κίνημα της πατάτας όχι μόνο μίκρυνε αλλά εκμηδενίστηκε εντελώς το άνοιγμα ψαλίδας τιμών.
Πολύς κόσμος εύλογα ρωτά: Δικαιολογείται η τόσο μεγάλη διαφορά της τιμής παραγωγού ενός προϊόντος από την τιμή καταναλωτή; Ποιοι είναι οι παράγοντες που κανονικά διαμορφώνουν τιμές και πού γίνεται υπέρβαση;
Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές αγροτικών προϊόντων είναι:
(1) Η ζήτησή τους, όσο μεγαλύτερη είναι τόσο υψηλότερη αναμένεται να είναι η τιμή
(2) Η προσφορά τους, όσο μεγαλύτερη είναι τόσο μικρότερη θα είναι η τιμή τους.
(3) Το κόστος παραγωγής τους, όσο υψηλότερο είναι τόσο μεγαλύτερη αναμένεται να είναι η τιμή τους.
(4) Η δομή αγοράς, δηλ. ο αριθμός και το μέγεθος των παραγωγών-πωλητών και των αγοραστών-εμπόρων κ.ά.
Οι κυριότεροι λόγοι που συμβάλλουν στην υπερβολική αύξηση της τιμής καταναλωτή σε σχέση με την τιμή παραγωγού είναι:
- Το κόστος συγκέντρωσης του προϊόντος από το χωράφι
- Το κόστος διαλογής και συσκευασίας (υλικά συσκευασίας, εργατικά κ.ά.)
- Το κόστος μεταφοράς από το διαλογητήριο έως την κεντρική Λαχαναγορά ή την Αποθήκη της Λιανεμπορικής Εταιρείας.
- Το κόστος λειτουργίας του χονδρέμπορα
- Το κόστος λειτουργίας της λιανεμπορικής επιχείρησης
- Τα κέρδη των χονδρεμπόρων και λιανεμπόρων.
Το πρόβλημα είναι κυρίως στην επιβάρυνση του προϊόντος από τους φορείς επεξεργασίας και διάθεσης (χονδρικής και λιανικής) του προϊόντος. Πρέπει να καταλάβουν και αυτοί οι φορείς ότι πέρασε πλέον η εποχή «των παχιών αγελάδων» και αν δεν μειώσουν τη δική τους αμοιβή (όπως μείωσε το κράτος τις αμοιβές των εργαζομένων), ο κόσμος θα προσπαθεί να βρίσκει διεξόδους για να μπορέσει να ζήσει.
Μια διέξοδος είναι και «το κίνημα της πατάτας», που θα γιγαντώνεται όλο και περισσότερο όσο αυτοί δεν χαμηλώνουν ουσιαστικά τις λιανικές τιμές διάθεσης των προϊόντων.
Πιστεύω ακράδαντα ότι σύντομα θα αναπτυχθούν και νέες μορφές αποτελεσματικότερης διάθεσης των αγροτικών προϊόντων από τους παραγωγούς στους καταναλωτές.
Πρέπει να καταλάβουν οι µεσάζοντες ότι πέρασε η εποχή «των παχιών αγελάδων». Αν
δεν µειώσουν τη δική τους αµοιβή, ο κόσµος θα βρει διεξόδους για να µπορέσει να ζήσει
Ο Χρίστος Καμενίδης είναι ομότιμος καθηγητής της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Πηγή: www.ethnos.gr