Η διακίνηση αγροτικών προϊόντων χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά παραοικονομικών συμπεριφορών.
Η ελληνική οικονομία διακρίνεται για το γεγονός ότι έχει πολύ υψηλά κόστη συναλλαγών. Πώς το αντιλαμβανόμαστε αυτό; Το αντιλαμβανόμαστε κυρίως μέσω τριών πραγματικών συνθηκών: α) υπάρχει πολύ μεγάλος εμπορικός τομέας σε σύγκριση με οποιαδήποτε σχεδόν χώρα της Ευρωζώνης, β) υπάρχουν υψηλά κόστη υλοποίησης επιχειρηματικών ενεργειών και υψηλά διοικητικά κόστη λειτουργίας της οικονομίας, γ) υπάρχει συστηματικός υψηλότερος πληθωρισμός που προέρχεται και από το ότι υπάρχει στις συναλλαγές ένα premium κινδύνου, που είναι χαρακτηριστικό των οικονομιών με υψηλά κόστη συναλλαγών. Αυτά τα υψηλά κόστη συναλλαγών διαχέονται σε όλες τις λειτουργίες της οικονομίας και έχουν φανερή και κρυφή μορφή. Το να στεκόμαστε στις ουρές των εφοριών είναι ένα κρυφό κόστος (χάνουμε ώρες εργασίας). Οταν καταβάλλεται «γρηγορόσημο», «πληρώνουμε» να πραγματοποιηθεί μία συναλλαγή στην ώρα της. Εδώ ο υπάλληλος μπαίνει στη λογική να την καθυστερήσει για να πληρωθεί κ.τ.λ.
Γενικά οικονομίες με υψηλά κόστη συναλλαγών είναι φυσικό ότι είναι οικονομίες που αποθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και εντέλει την επιχειρηματικότητα. Αναπτύσσονται, λοιπόν, κοινωνίες που αναπτύσσουν είτε υγιή πλέγματα ελέγχου (και διευκόλυνσης) των συναλλαγών όπως είναι το εμπόριο (κυρίως, βέβαια ,αναφερόμαστε στα επάλληλα στρώματα χονδρεμπορίου), είτε μη υγιή πλέγματα ελέγχου των συναλλαγών όπως είναι τα παράνομα συστήματα διαχείρισης των συναλλαγών (δωροδοκίες, εξυπηρετήσεις κ.τ.λ.).
Θα πρέπει μάλιστα να τονιστεί ότι γύρω από τα συστήματα ελέγχου των συναλλαγών συνηθέστατα αναπτύσσονται συστήματα παραοικονομίας και μη καταγραφής των συναλλαγών. Είναι π.χ. αδύνατον να δίνονται αποδείξεις για τις δωροδοκίες. Συγχρόνως είναι γνωστό ότι η διακίνηση αγροτικών προϊόντων χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά παραοικονομικής συμπεριφοράς. Αρα κοινωνίες με υψηλά κόστη συναλλαγών συνήθως εμφανίζουν και υψηλά ποσοστά παραοικονομίας.
Τι είναι, λοιπόν, το «κίνημα της πατάτας». Στην πραγματικότητα είναι μία πρωτοβουλία που οδηγεί σε δραματική πτώση του κόστους συναλλαγών στον συγκεκριμένο τομέα. Το πλεόνασμα που απελευθερώνεται από τα ενδιάμεσα στάδια διακίνησης πηγαίνει προς τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Ομως να γνωρίζουμε ότι αυτό σημαίνει ανεργία για όλα τα ενδιάμεσα στάδια διακίνησης. Ετσι και αλλιώς ζούμε περίοδο σημαντικών αλλαγών. Αυτή τουλάχιστον έχει και κόστος και όφελος. Μεσομακροπρόθεσμα μάλιστα (όταν θα υπερβούμε το κόστος της τωρινής αναδιάρθρωσης) θα έχει μόνο όφελος, διότι ενθαρρύνει την πρωτογενή δημιουργικότητα (τους παραγωγούς) και αυξάνει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Αντίστοιχα κινήµατα έπρεπε να αποτελούν µέρος των δράσεων των ίδιων των αγροτών ως συλλογικές και οργανωµένες απαντήσεις στα κενά και στις απροθυµίες των κυβερνώντων
Ο Παναγιώτης Πετράκης είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πηγή: www.ethnos.gr